Ăn chay thiếu chất là một trong những suy nghĩ thường thấy của nhiều người về việc ăn chay bởi vì nghi ngại liệu không ăn các loại thịt, cá, sữa, trứng,… thì liệu có thể bổ sung đủ chất dinh dưỡng hay không. Tuy nhiên, ăn chay sẽ chỉ có hại nếu chúng ta ăn chay không đúng cách, không khoa học và không có sự tìm hiểu thông tin đúng đắn.
Hiện nay, ăn chay đang dần trở thành sự lựa chọn hàng đầu trong lối sống hiện đại của nhiều người. Quan điểm của họ cho rằng một chế độ ăn chỉ bao gồm thực vật lành mạnh, tốt cho sức khỏe và cả môi trường nhiều hơn là chế độ ăn toàn thịt.
Tuy nhiên, chế độ ăn chay vẫn đang phải đối mặt với định kiến của nhiều người vì lo ngại những mặt trái của nó như: ăn chay thiếu chất, ăn chay hại sức khỏe,… Vậy những định kiến về việc ăn chay đó có đúng hay không? Hãy cùng iPOS.vn tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!
Nội dung [hiển thị]
1. Ăn chay là gì?
1.1. Định nghĩa về việc ăn chay
Ăn chay là một chế độ ăn kiêng các loại thực phẩm có nguồn gốc từ động vật như thịt gia súc, gia cầm và cá. Thay vào đó, những người ăn chay sử dụng các loại thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật như rau xanh, ngũ cốc, đậu nành,…
Cộng đồng người ăn chay lựa chọn chế độ ăn kiêng này vì nhiều lý do khác nhau. Có người xuất phát từ nguyên nhân như: ăn chay vì tôn giáo, ăn chay do vấn đề đạo đức không giết mổ động vật, hoặc ăn chay để giảm cân và giữ dáng. Nhiều người khác lại ăn chay để bảo vệ môi trường sống xung quanh, vì việc chăn nuôi động vật góp phần làm gia tăng lượng khí thải nhà kính, khiến thay đổi khí hậu và những nguồn tài nguyên thiên nhiên khác.
1.2. Các kiểu ăn chay khác nhau
Không phải tất cả những người ăn chay đều kiêng những loại thực phẩm giống nhau. Trên thực tế, ăn chay được phân loại thành sáu kiểu phổ biến nhất là:
- Ăn chay kiểu lacto: Đây là kiểu ăn chay sẽ kiêng ăn các loại cá, thịt, trứng và gia cầm, tuy nhiên có thể ăn những sản phẩm có nguồn gốc động vật mà không phải trải qua quá trình giết mổ như sữa bò, sữa dê,…
- Ăn chay kiểu lacto-ovo: Kiểu ăn chay này khá giống với kiểu lacto khi không được ăn các loại thịt, gia cầm và cá, tuy nhiên lại được phép ăn các sản phẩm làm từ sữa và trứng.
- Ăn chay kiểu ovo: Kiểu ăn chay này cho phép ăn các sản phẩm làm từ trứng động vật, nhưng sẽ không được ăn các loại thịt, gia cầm, cá hoặc các chế phẩm từ sữa.
- Ăn chay kiểu Pescetarian: Kiểu ăn chay này là “dễ thở” nhất khi người ăn chay có thể ăn cá, đôi khi là các chế phẩm từ sữa hoặc trứng, tuy nhiên không được phép ăn các loại thịt gia súc và gia cầm trong bữa ăn hàng ngày.
- Ăn thuần chay: Đây là kiểu ăn chay tương đối nghiêm khắc về quy định, người ăn chay sẽ phải loại bỏ hoàn toàn các sản phẩm có nguồn gốc từ động vật bao gồm cả thịt gia súc, gia cầm, cá, trứng, sữa và mật ong.
- Ăn chay linh hoạt: Những người ăn chay theo kiểu này không hoàn toàn ăn chay mà họ có thể phối hợp thực đơn cùng cả ăn mặn. Thông thường, dễ thấy nhất là những người theo tôn giáo ăn chay vào những ngày cố định trong tháng (Mùng 1, ngày Rằm,…)
2. Những lợi ích của việc ăn chay
2.1. Ăn chay hỗ trợ giảm cân hiệu quả
Rất nhiều người đã lựa chọn chế độ ăn chay vì lý do muốn giảm cân an toàn và khoa học. Theo đó, các chuyên gia Mỹ đã đưa ra nghiên cứu rằng những người thực hiện chế độ ăn chay có thể giảm được khoảng 2kg cân nặng trong vòng 18 tuần.
Ngoài ra, ăn chay còn có thể hỗ trợ các bệnh nhân tiểu đường giảm chỉ số đường huyết xuống. Một nghiên cứu khác ở châu Âu đã chỉ ra rằng các bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường loại 2 có thể giảm được gấp đôi trọng lượng cơ thể khi áp dụng chế độ ăn chay thay vì chế độ ăn ít calo.
Với chế độ ăn hạn chế thịt và cả chất béo không lành mạnh, những người ăn chay thường có chỉ số khối cơ thể (BMI – chỉ số đo lượng mỡ của cơ thể dựa trên cân nặng và chiều cao của một người) thấp hơn so với những người thường xuyên ăn thịt.
2.2. Ăn chay giúp cải thiện sức khỏe hệ tim mạch
Chế độ ăn chay là một phương pháp góp phần giúp tăng cường sức khoẻ của hệ tim mạch, từ đó ngăn ngừa các yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh tim. Ăn chay làm giảm mức cholesterol xấu, cholesterol toàn phần và triglyceride – những nhân tố hàng đầu gây ra các vấn đề về tim mạch.
Ngoài ra, ăn chay còn có thể giảm mức huyết áp cao – một tác nhân khác của những căn bệnh tim mạch nguy hiểm như nhồi máu cơ tim, tắc mạch máu, xơ vữa động mạch,…
Xem thêm: Kinh doanh thực phẩm thuần chay và eat clean: khó nhưng vẫn “hốt bạc”
2.3. Ăn chay giúp cải thiện tâm trạng
Có thể nhiều người sẽ bất ngờ khi biết được rằng ăn chay sẽ giúp chúng ta cải thiện được tâm trạng, hạn chế những cảm xúc hoặc trạng thái bất ổn định. Đây là kết luận được trường Đại học Benedictine (Mỹ) đưa ra sau nghiên cứu của mình.
Theo đó, trong các thực phẩm có nguồn gốc từ động vật sẽ chứa nhiều axit arachidonic – một chất thường gây nên cảm giác ức chế, buồn bực và khó chịu. Vì thế, khi ăn chay, lượng axit arachidonic nạp vào cơ thể sẽ giảm đáng kể nên tâm trạng của chúng ta cũng được cải thiện hơn, hạn chế bớt việc thường xuyên rơi vào tình trạng căng thẳng, mệt mỏi.
3. Những định kiến thường thấy về việc ăn chay
Tuy rằng ăn chay có nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng không phải ai cũng hiểu được rõ ràng về những ưu điểm của chế độ ăn kiêng này. Mọi người thường cho rằng ăn chay chỉ dành cho người bị bệnh hoặc người theo tôn giáo và có sự đánh giá khá phiến diện về tác hại của việc ăn chay.
3.1. Ăn chay thiếu chất
Một trong những định kiến về ăn chay phổ biến nhất mà nhiều người lầm tưởng là ăn chay thiếu chất, sẽ không mang lại đủ chất như ăn mặn, bởi vì ăn chay chỉ xoay quanh những thực phẩm như rau, đậu, ngũ cốc,… thì làm sao có thể đảm bảo lượng dinh dưỡng dồi dào như thịt động vật. Chính vì không hiểu rõ như vậy nên phần lớn trong số chúng ta vẫn tỏ ra nghi ngại về lợi ích thật sự của việc ăn chay, đồng thời không mấy hào hứng khi nghĩ đến việc từ bỏ ăn mặn để chuyển sang ăn chay.
Nhưng trên thực tế, ăn chay có thật sự thiếu chất hay không?
Xét về mặt dinh dưỡng cơ bản thì ăn chay thiếu chất là một đánh giá không đúng. Các nhóm chất mà cơ thể cần nạp vào hằng ngày bao gồm: các chất bột đường (glucid), đạm (protein), chất béo (lipid), vitamin và khoáng chất, muối và nước. Vì thế, khi ăn chay, chỉ cần áp dụng chế độ đa dạng và cân bằng thì dinh dưỡng trong khẩu phần chay hoàn toàn đầy đủ theo nhu cầu của cơ thể.
Trong số các nhóm chất trên, các thực phẩm có nguồn gốc thực vật cung cấp hàm lượng đạm và chất béo không kém gì các loại thịt. Theo nghiên cứu, trong 100g thịt ăn được thì tổng lượng chứa khoảng 20-22g chất đạm, trong khi đó cũng với 100g các loại họ hàng nhà đậu đỗ thì hàm lượng chất đạm đạt mức 25-35g. Như vậy, khi sử dụng thực phẩm chay, chúng ta sẽ không cần lo lắng về nguy cơ bị thiếu protein.
Về thành phần chất béo, các loại sản phẩm như hạt lạc, vừng, dừa,… đều chứa rất nhiều chất béo lành mạnh, dao động ở mức khối lượng chất béo trong 100g hạt là 40-45g, còn trong 100g thịt mỡ lợn thì chỉ đạt mức 35-40g. Không chỉ giàu chất béo hơn mà chất béo từ thực vật như các loại hạt còn là loại chất béo lành mạnh, tốt cho sức khỏe tim mạch hơn là các chất béo khó chuyển hóa như chất béo từ động vật.
Bên cạnh đó, các chất khác như sắt, can-xi, folic, đồng, kẽm, selen, tiền chất vitamin A, vitamin B… đều có cả trong các loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật. Những thực phẩm chay giàu sắt có thể lấy ví dụ như các loài họ đậu, hạt hướng dương, ngũ cốc, bột mỳ, bắp cải, cải canh, mơ, nho. Bổ sung can-xi không thể không nhắc đến đậu, vừng, rau muống, mùng tơi, rau dền, rau đay, rau ngót. Tiền chất vitamin A có tên là caroten lại vô cùng phong phú trong gấc, cà chua, cà rốt, bí ngô.
3.2. Ăn chay khiến sức khỏe không tốt
Như đã nói, vì định kiến “ăn chay thiếu chất” mà nhiều người nghĩ rằng ăn chay sẽ không thể giúp cơ thể duy trì được năng lượng cần thiết trong một ngày, lâu dần dẫn tới tình trạng tình trạng thiếu hụt chất, sức khỏe suy giảm và gây ra một số bệnh về da, giảm sút trí nhớ,…
Trên thực tế, cách suy nghĩ này cũng không hẳn là sai. Dù rằng thực phẩm có nguồn gốc thực vật cũng có đủ nhóm chất giống như thực phẩm có nguồn gốc động vật, song có một số chất lại có hàm lượng thấp hơn.
Trong thịt động vật thường chứa nhiều vi chất dinh dưỡng như chất sắt tái tạo máu, kẽm, vitamin B12 và một số loại vitamin khác… Thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật cũng có thể chứa những hợp chất này nhưng thường rất ít. Vì thế, đối với những người ăn chay suốt một thời gian dài và không phát hiện ra cơ thể bị thiếu chất, có thể gặp phải tình trạng thiếu máu, cơ thể mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, phản ứng chậm…
Tuy nhiên, tình trạng thiếu chất này có thể giải quyết bằng cách tăng cường khẩu phần ăn, sắp xếp cân đối dinh dưỡng hợp lý, sử dụng thêm một số thực phẩm chức năng hoặc vitamin tổng hợp để bổ sung các chất cần thiết. Song song đó, người ăn chay cũng có thể tích cực rèn luyện thể dục để đảm bảo cơ thể luôn khỏe mạnh.
3.3. Ăn chay chỉ dành cho người già và người theo tôn giáo, không dành cho giới trẻ
Lại thêm một định kiến về ăn chay thường thấy nữa khi mọi người cho rằng chỉ những người lớn tuổi bị nhiều bệnh (tim mạch, huyết áp, gút, tiểu đường) hoặc người theo tôn giáo có điều luật, giáo lý bắt buộc thì mới phải ăn chay. Còn lại nhóm người trẻ tuổi hiện đại, năng động thường thích ăn fast-food, nướng lẩu,… và rất ít người lựa chọn ăn chay.
Nhưng càng ngày càng có nhiều người trẻ tuổi tìm hiểu và biết đến những lợi ích của chế độ ăn chay, từ đó họ lựa chọn từ bỏ chế độ ăn thịt và chuyển sang ăn thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật. Giới trẻ ngày nay, đặc biệt là gen Z là thế hệ có ý thức rất cao trong việc chăm sóc sức khỏe và bảo vệ môi trường, trong khi ăn chay đáp ứng được những nhu cầu ấy của họ.
Với sự phát triển của công nghệ thông tin và Internet, giới trẻ có điều kiện hơn trong việc tiếp cận thông tin. Nhờ đó, họ có thể sắp xếp một thực đơn ăn chay đa dạng, ngon miệng và đầy đủ các thành phần dinh dưỡng. Việc các quán ăn chay, nhà hàng buffet chay cũng các món chay giả mặn xuất hiện càng nhiều trên thị trường cũng giúp cho việc ăn chay của giới trẻ ngày nay không chỉ còn gói ghém trong rau, lạc, đậu, vừng,… như ngày trước nữa.
Xem thêm: Sức hấp dẫn không thể chối từ của xu hướng kinh doanh sữa hạt
4. Kết luận
Ăn chay đang là một xu hướng ăn kiêng được rất nhiều người trên thế giới quan tâm tìm hiểu và có ý định thay thế cho việc ăn thịt. Tuy nhiên, ăn chay sẽ chỉ phát huy tác dụng nếu chúng ta biết cách kết hợp các thực phẩm ăn chay đúng cách và có chế độ ăn chay phù hợp để đảm bảo chất dinh dưỡng cho cơ thể.
Tham khảo ngay một số phần mềm để vận hành nhà hàng trở nên trơn tru hơn nhé!
Top 5 phần mềm quản lý nhà hàng được ưa chuộng nhất hiện nay
